[ez-toc] De kans is groot dat de soep niet zo heet wordt gegeten als hij wordt opgediend maar als het aan de commissie Borstlap ligt, is ondernemen volgens de huidige zzp constructie in de toekomst niet meer mogelijk. Althans, in de vorm zoals nu gebruikelijk is. Als de voorstellen van de commissie precies worden uitgevoerd zoals deze beschreven staan, betekent dit het einde van het huidige zzp model.
Grote verschillen op de arbeidsmarkt, het hoofdpijndossier van minister Koolmees
Al een lange tijd ligt er een dik dossier op het bureau van minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Op de zijkant staan slechts drie letters geschreven: “ZZP”. Het is een dossier dat geen tijd krijgt om stoffig te worden want steeds weer wordt de map open geslagen. Het dossier zal pas in de kast kunnen worden opgeborgen als de ontstane grote verschillen op de arbeidsmarkt fors zijn teruggedrongen.
Deze verschillen zijn ontstaan doordat de vraag en het aanbod van flexwerkers (waaronder zzp’ers) de laatste jaren sterk gegroeid is waardoor er, volgens de regering, onevenredige verhoudingen zijn ontstaan op de arbeidsmarkt. Het was nog géén twee jaar geleden dat in de miljoenennota letterlijk de volgende zin stond te lezen: “Zzp’ers die bewust kiezen voor het ondernemerschap wordt niets in de weg gelegd.” Ondanks deze belofte vindt de regering het toch nodig om de arbeidsmarkt te beïnvloeden waardoor minister Koolmees met een vervelend dossier op zijn bureau is komen te zitten.
Het dossier met “zzp” lijkt alleen maar dikker te worden want het aantal zzp’ers in Nederland neemt jaarlijks fors toe. Het probleem is echter dat de minister niet tot een goed besluit kan komen hoe de verhoudingen in de arbeidsmarkt naar wens kunnen worden hersteld. Het dossier is hierdoor echt een “hoofdpijndossier” geworden. Naar goed gebruik wordt bij het behandelen van Hoofdpijndossiers het advies ingewonnen van een gespecialiseerde commissie. In dit geval werd de Commissie Regulering van Werk hiervoor in het leven geroepen (beter bekend als de Commissie Borstlap, omdat de commissie werkzaam was onder leiding van Hans Borstlap).
Uitkomst van het rapport van de Commissie Regulering van Werk
Laten we beginnen met de uitkomst van het rapport van de Commissie Regulering van Werk want daar zit je ongetwijfeld op te wachten als zzp’er na het lezen van de kop van dit artikel:
Als de voorstellen precies zo worden uitgevoerd als de commissie heeft beschreven, zal het voor een zeer groot aantal zzp’ers in de toekomst niet mogelijk zijn om volgens het huidige model ingehuurd te worden door organisaties om opdrachten uit te voeren. De regels met betrekking hierop moeten strenger worden met het terugdringen van alle vormen van flexibele arbeid als voornaamste doelstelling. Met andere woorden: de zzp’ers moeten maar in loondienst gaan.
Hoe de Commissie Borstlap de structuur van de toekomstige arbeidsmarkt ziet
In het langverwachte adviesrapport (de commissie heeft er vier jaar voor nodig gehad) staat te lezen dat Commissie Borstlap het voor ogen heeft dat de beroepsbevolking in de toekomstige arbeidsmarkt wordt onderverdeeld in drie stromingen:
- De werknemer (met een arbeidsovereenkomst voor bepaalde of onbepaalde tijd)
- De zelfstandige (met een overeenkomst van opdracht of overeenkomst tot aanneming van werk)
- De uitzendkracht (met een uitzendovereenkomst)
Het “werknemersbegrip” wordt bij deze constructie fors aangescherpt, “‘werknemerschap weer de norm moet worden voor alles wat reguliere arbeid betreft.” staat letterlijk in het rapport te lezen. Dit komt er in de praktijk op neer dat een zzp’er die zijn of haar eigen arbeid aanbiedt, moet worden gezien als werknemer tenzij kan worden aangetoond dat er duidelijk sprake is van een zakelijke relatie tussen een opdrachtgever en een zzp’er. Volgens de commissie moeten er strikte regels komen die betrekking hebben op de manier waarop dit aangetoond moet worden.
Daarnaast pleit de commissie ervoor om fiscale verschillen tussen werknemers en zelfstandigen op te heffen. Dit kan gerealiseerd worden door zelfstandigen te verplichten om onderdeel te zijn van het collectief sociaal stelsel.
Kernadviezen om regulering van werk (volgens commissie Borstlap) mogelijk te maken
De 5 kernadviezen om regulering van werk (volgens commissie Borstlap) mogelijk te maken hebben betrekking op een viertal termen: wendbaarheid, duidelijkheid, weerbaarheid en wederkerigheid. Deze termen worden concreet gemaakt door de volgende vijf kernadviezen:
- Het bevorderen van interne wendbaarheid van een organisatie waardoor de externe flexibiliteit wordt afgeremd. Wendbaarheid: het arbeidsrecht wordt hierdoor vergroot, de financiële prikkels rondom flexwerk zullen verdwijnen, het switchen tussen contractvormen wordt eenvoudiger, het gebruik van externe flexwerkers binnen het arbeidsrecht terugdringen.
- Het creëren van een overzichtelijk stelsel van contractvormen. Duidelijkheid: het ordenen van contractvormen, het vergroten van opeisbaarheid van rechten, het helder en eerlijk afbakenen van de verhoudingen tussen werknemers en zelfstandigen, het alleen toestaan van driehoeksverhoudingen (flexibele inzet) als er sprake is van een toegevoegde waarde.
- Alle werknemers de mogelijkheid bieden om zich te ontwikkelen en te blijven leren. Weerbaarheid: beschikbaar stellen persoonlijk ontwikkelbudget, een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor alle werkenden, WW voor werknemers ter voorkoming van inkomens schokken.
- Het zorgen voor een fiscaal gelijke behandeling en een zekerheid van een basisinkomen voor alle werkenden. Wederkerigheid: verplichte deelname voor iedereen, investering in volwaardige participatie aan de basis van de arbeidsmarkt.
- Werken aan een arbeidsmarktbeleid dat activerend wordt ingericht (als conclusie van de bovenstaande punten).
De commissie heeft in de presentatie van het rapport aangegeven dat dit een samenhang is van plannen. Het is dus niet mogelijk om te voldoen aan enkele regels die hierboven staan beschreven.
Opvallend is dat de Commissie Borstlap niets ziet in de plannen die minister Koolmees eerder bekend maakte als voorschot op het advies. De Commissie ziet niets in het plan van de minister om een minimumtarief van € 16 euro per uur voor zzp’ers in te stellen. De opt-out mogelijkheid die de minister aan zzp’ers die meer dan € 75 euro per uur verdienen wilde bieden (waardoor zij met behulp van een zelfstandigen verklaring gewoon hun werk kunnen blijven doen waarbij het risico op naheffingen uitgesloten is), is volgens de commissie in strijd met de Europese regels.
Ondernemen volgens de huidige zzp constructie in de toekomst niet meer mogelijk?
De zzp belangenorganisaties reageren zeer kritisch op het advies. Er wordt zelfs gesuggereerd dat de uitvoer van deze maatregelen zou betekenen dat de impact voor twee-derde van de zelfstandigen dusdanig groot is, dat dit het einde van hun zelfstandige ondernemerschap zou kunnen betekenen. Met de maatregelen die de commissie voorstelt, is ondernemen volgens de huidige zzp constructie in de toekomst absoluut niet meer mogelijk.
De zzp organisaties spreken over “ouderwets denken” en ”een gebrek aan respect voor de ruim één miljoen zzp’ers”. Daarnaast valt in de reacties te lezen dat “de commissie voorbij gaat aan de behoefte van zelfstandigen om in vrijheid te ondernemen en zeggenschap te hebben over hun eigen werk”.
Hoe nu verder?
De uitkomst van het rapport van de Commissie Regulering van Werk brengt de Minister Koolmees in eerste instantie waarschijnlijk géén stap verder. De adviezen van de commissie staan vrijwel haaks op de eerste gedachtegang van de minister (en uiteraard zijn departement).
Feit is dat de minister aan zet is in dit vervolgverhaal. Hij zal zich over het rapport buigen en wederom zijn gedachten hierover moeten breken. Hierin is duidelijk sprake van een spagaat. Aan de ene kant spelen de belangen van vooral de werknemers (maar ook de werkgevers) een rol maar het is uiteraard niet mogelijk om zomaar voorbij te gaan aan de belangen van de honderdduizenden zzp’ers. De flexmarkt reageert logischerwijs dan ook absoluut niet positief op het advies om alle vormen van flexibele arbeid terug te dringen.
De enige conclusie die we kunnen trekken naar aanleiding van de aanbevelingen is dat we hier ongetwijfeld nog veel over zullen horen en dat dit hoofdpijndossier nog wel even op het bureau van de minister zal blijven liggen. We houden je op de hoogte.
